Lòng Mẹ

Bảy năm sau …
Gia đình ông bà Nghĩa Hưng thay đổi hẳn bộ mặt. Thái đã trở thành một vị luật sư trẻ tuổi có tài hùng biện… Đậu cử nhân luật, Thái xin vào tập sự với một vị luật sư lão thành. Hai năm sau, chàng thành hôn với ái nữ của ông và được nhạc gia cho một căn nhà hai tầng để ở và mở văn phòng tiếp thân chủ. Thái đã được kết quả mong muốn của thân sinh.
Thông học hết tú tài, thi vào trường Mỹ Thuật chuyên ngành về hội họa. Sau bốn năm thành tài, chàng cũng lập gia đình. Người bạn đường của chàng là cô bạn học cùng lớp. Đôi vợ chồng nghệ sĩ này, xin ra ở riêng, mở xưởng vẽ. Hai lần triển lãm các họa phẩm, tài danh cả hai đã được nhiều người mộ mến. Các bức họa của họ đã được hỏi mua với giá khá cao. Ban ngày, cả hai vợ chồng cặm cụi vào việc sáng tác trong xưởng vẽ. Nhưng ban đêm, căn nhà của họ, là nơi hội họp các nghệ sĩ tài hoa son trẻ, với những cuộc vui đùa kéo dài nhiều lúc thâu đêm.
Thu Thảo sau khi đậu trung học, cũng từ giã cha mẹ, lên xe hoa về nhà chồng. Chồng nàng là một tư chức, lương phạn vừa đủ, nhưng đôi vợ chồng trẻ tuổi này hiểu biết nhau, nên bầu không khí gia đình rất êm đềm hòa hợp.
Ông Nghĩa Hưng sung sướng mãn nguyện nhìn bầy con đủ lông đủ cánh, lìa tổ ấm ra đời sống tự lập. Bà Nghĩa Hưng tuy cũng rất vui mừng vì con cái nên danh nên phận, nhưng lòng người mẹ, khi nhớ lại những lúc bồng con trên tay, cho con bú mớm, lo lắng săn sóc tiếng con vui đùa, líu lo kể chuyện – bây giờ trong nhà vắng vẻ quạnh hiu, không còn nghe tiếng cười đùa của con cái, tự nhiên bà ứa nước mắt, lòng bà cảm thấy cô độc, những niềm an ủi xưa kia, nay như mất hết!
Bà chỉ còn Thanh, niềm an ủi cuối cùng của bà. Nhưng bà cảm thấy buồn khổ hơn là an ủi vì chồng bà thường tỏ ra lãnh đạm với Thanh tuy nó không làm gì phật ý ông. Thanh học đến tú tài I, hai lần thi hỏng, chàng thôi học. Lúc đầu chàng định ở nhà giúp thân sinh, coi sóc người làm, nhưng bà mẹ sợ giữa cha con có điều gì bất đồng ý kiến xảy ra chăng, nên bà khuyên con nên tìm việc khác. Chàng xin vào làm thư ký cho Hãng nước mắm Phú Quốc, đặt trụ sở tại Sài Gòn. Lương tiền được bao nhiêu chàng đem cả về cho mẹ.
Tính tình Thanh vẫn như hồi nhỏ: gan dạ, thích mạo hiểm, nhưng nóng nảy, bướng bỉnh. Trông thấy chuyện bất bằng nào, dù không can dự gì đến chàng, chàng cũng lên tiếng phản đối. Bởi thế có lần chàng bị bọn du đãng suýt đánh chết!
Một buổi chiều tan sở làm, Thanh đạp xe vào vườn Bách Thú dạo chơi một vòng. Bỗng chàng nghe có tiếng kêu khóc về phía cầu sông Thị Nghè. Chàng chạy lại, thì ra bốn cậu thanh niên, đầu chải tém, mặc quần áo rằn ri, đang vây quanh ba cô học sinh, chọc ghẹo nhảm nhí. Các cô sợ hãi cuống cuồng, nhưng không biết làm cách nào thoát ra được, chỉ đứng kêu khóc. Trong số ba cô có Thúy Hạnh, con ông bà Đức Hợp, Thúy Hạnh bất ngờ thấy Thanh, cô mừng rỡ gọi:
_ Anh Thanh ơi! Cứu chúng em với. Mấy cậu này cản đường không cho chúng em về!
Thanh dựa xe đạp vào gốc cây, khuỳnh tay, mắt nhìn trừng trừng vào bọn mất dạy:
_ Các anh làm gì kỳ vậy? Bắt nạt kẻ yếu thì anh hùng gì? Các anh không thôi đi, tôi kêu cảnh sát đến bắt các anh ngay
Cả bọn gườm gườm nhìn Thanh, thấy Thanh to lớn, vẻ mặt gân guốc, lại nghe Thanh dọa gọi cảnh sát tới, bọn chúng hời chùn. Ba cô gái lợi dụng cơ hội, kéo nhau chạy về phía cửa. Đợi cho các cô chạy khuất, Thanh mới dắt xe đạp đi, mắt vẫn liếc trông chừng. Chàng định nhảy lên xe đạp, nhưng vì tự ái, chàng sợ bọn chúng chê là hèn nhát, nên chàng cứ ung dung dắt xe đi thong thả.
Bẽ mặt với gái, và xấu hổ vì bốn đứa mà thua một đứa, bọn chúng cà khịa lẫn nhau. Một đứa bậm môi, dẫm chân nói:
_ Không lẽ tụi mình mà thua thằng đó? Nhào đại vô, chết thôi, bây ơi!
Đứa nọ giục đứa kia, rồi nhất loạt phóng theo, đứa nắm lấy xe, đứa ôm lấy chân Thanh. Bị tấn côn bất ngờ, Thanh vất xe, một tay gạt hai đứa đang xông vào, một tay giáng mấy cú thật mạnh vào đứa đang ôm chân, nhưng nó liều đau không bỏ. Ba đứa đang phía trên, một đứa ôm chân phía dưới, cuối cùng Thanh bị chúng vật ngã sấp xuống mặt đường.
Cả bọn đè lên người chàng, lấy dây trói tay chân chàng lại, rồi thi nhau đánh. Thanh bị chúng đánh đau lắm, nhưng chàng không kêu, vì biết kêu cũng vô ích. Trời đã nhá nhem tối, trong vườn Bách Thú cây cối um tùm, lại càng tối hơn, ai biết đâu mà cứu? Thanh cắn răng cố chịu những cú đấm đá như mưa rào. Chàng kiệt sức, tin chắc thế nào mình cũng bị đánh chết. Bỗng từ xa một chiếc tắc xi chạy tới, ánh đèn pha chiếu sáng cả đường dài. Cả bọn hò nhau chạy tán loạn. Một đứa lưu manh hơn, lấy chiếc xe đạp của Thanh, nhảy lên phóng đi. Chiếc tắc xi ngừng lại gần bên, một người đàn bà nhảy xuống chạy lại đỡ Thanh dậy, bà khóc òa lên:
_ Trời ơi! Con tôi, sao thế con?
Thanh lúc đó đã bất tỉnh, chàng không nghe tiếng mẹ chàng gọi nữa! Bà Nghĩa Hưng thấy con bị đánh bất tỉnh, cuống lên, bà không biết nên đem con đi nhà thương nào, thì vừa may ông bà Đức Hợp và Thúy Hạnh đi xe tới. Thấy Thanh vì cứu con mình mà bị đánh nhừ tử, ông bà Đức Hợp xuýt xoa thương cảm, còn Thúy Hạnh ôm mặt khóc. Ông bà Đức Hợp bàn với bà Nghĩa Hưng đem Thanh về nhà thương riêng của bác sĩ Hoàng là em trai bà Đức Hợp, để dễ bề săn sóc thuốc thanh hơn. Sau khi chích một mũi thuốc hồi sinh, bác sĩ Hoàng khám nghiệm cẩn thận các vết thương không đến nỗi nguy hiểm, chỉ cần băng bó và tĩnh dưỡng vài tuần lễ. Bà Nghĩa Hưng vội chạy về tin cho ông hay, bà nói với ông là Thanh đi làm về bị đụng xe bất tỉnh phải đem vào nhà thương, nhưng không nặng lắm. Ông Nghĩa Hưng định đi cùng bà đến nhà thương thăm con, nhưng bà nói thác rằng bác sĩ cấm không cho ai vào thăm. Suốt đêm ấy, bà ngồi canh chừng một bên con. Đến gần sáng Thanh mới tỉnh lại. Chàng bàng hoàng nhìn mẹ, rồi nhìn căn phòng như vừa qua một giấc mộng khủng khiếp. Thấy con đã hồi tỉnh, bà vui mừng bảo con nằm yên, đoạn bà lấy muỗng nhỏ đổ nước cam cho con uống. Bà dịu dàng kể lại cho con nghe tự sự:
_ Hôm qua, sáu giờ chiều rồi mà má chưa thấy con về, tự nhiên má bồn chồn nóng ruột. Một lúc sau, Thúy Hạnh hốt hoảng chạy sang, nói nhỏ với má là có lẽ con bị tụi du đãng chận đánh vì con vừa cứu Thúy Hạnh thoát tay bọn ấy. Nghe vậy, má chắc con bị rồi vì tụi chúng những bốn đứa, con một mình cự sao nổi. Má liền vội vàng thuê tắc xi đến đó ngay. Thấy má tới, bọn chúng bỏ chạy hết, và con thì bất tỉnh rồi. Má cuống lên không biết đem con về đâu, thì may ông bà Đức Hợp và Thúy Hạnh đem xe tới giúp má chở con về đây, đây là nhà thương tư của bác sĩ Hoàng, em ruột của bà Đức Hợp. Bác sĩ đã khám cẩn thận các vết thương của con, và bảo đảm không can gì, chỉ cần tiêm thuốc bổ và tĩnh dưỡng vài tuần sẽ khỏi…
Bà vuốt tóc con nói tiếp:
_ Má thấy con bị bất tỉnh, má lo quá! Sao con không kêu để người ta tới cứu?
Thanh khẽ nhích một tí thấy đau ê ẩm cả người, chàng mỉm cười nắm lấy tay mẹ:
_ May có má tới, chớ lúc đó trời tối rồi, còn ai đâu mà kêu cứu! À mà ba có biết chuyện chưa má?
Bà Nghĩa Hưng trấn tĩnh con:
_ Con đừng lo! Má nói với ba là con bị đụng xe. Ba con định đi thăm con ngay, nhưng má nói bác sĩ cấm không cho ai gặp nên ba con ở lại nhà.
Sau hai tuần lễ nằm nhà thương, Thanh đã khá hẳn, bác sĩ cho phép chàng về. Từ hôm ấy, chàng ở nhà giúp cha mẹ coi sóc người làm.
Mấy tháng nay, cửa hàng xe đạp Nghĩa Hưng ế ẩm. Ông Nghĩa Hưng, vì thấy hàng bán chạy, nên đã vay vốn mua nhiều khung xe bằng nhôm (duralumin). Hồi đó, ai cũng thích loại khung xe vừa bền, vừa tiện lợi này, vì không phải sơn quét gì cả. Hễ xe bị đen, chỉ lấy giấy nhám, hay cát mịn mà chùi là xe sạch bóng như mới. Nhưng gần đây, các nhà nhập cảng mua ở ngoại quốc một loại khung xe kiểu mới, nhẹ nhàng và thanh nhã hơn loại cũ. Các cô học sinh rất thích loại xe này. Bởi thế, loại khung xe bằng nhôm rất khó bán, không còn mấy người thích. Ông Nghĩa Hưng gặp hoàn cảnh bế tắc, không còn tiền để mua loại mới. Vay mượn thêm, không biết vay mượn vào đâu? Có ông bà Đức Hợp thì đã vay mượn một số khá nhiều rồi. Tiến thoái lưỡng nan, ông Nghĩa Hưng nghĩ đến hai con trai đã thành gia thất. Chúng làm ăn khá, chắc có thể giúp ông qua cơn bế tắc này được.
Nuôi con không nệ tốn hao, nhưng đến lúc ngửa tay nhờ con giúp đỡ, ông thấy ngại ngùng. Ông bảo bà đến nói với Thái giúp. Thái cũng muốn giúp cha mẹ, nhưng lại sợ vợ kỳ kèo, nên chàng đánh trống lảng:
_ Ba má thấy chúng con bề ngoài ăn ra làm được, nhưng sự thật to thuyền thì lớn sóng, làm ra nhiều, tiêu pha cũng nhiều, nào tiền điện, tiền nước, tiền công hai, ba người giúp việc trong nhà. Đó là con chưa kể những việc tùng thù tiếp bạn bè thân chủ. Có tháng chúng con cũng phải đi mượn, chứ có dư dật gì. Hay là má sang chú Thông xem. Hai vợ chồng chú ấy đều làm ra tiền, chắc có dư nhiều.
Bà Nghĩa Hưng lủi thủi đến nhà Thông. Bà chưa nói hết chuyện thì Thông đã giơ hai tay lên trời kêu:
_ Chao ôi! Anh Thái làm luật sư, cãi được một vụ kiện thì tiền thù lao bỏ vào két không hết. Hơn nữa, vợ anh lại giàu, thế mà anh ta vẫn còn kêu thiếu. Tụi con đây 5,7 ngày chúi mũi, chúi lái mới xong được một bức họa, may lắm thì được mấy ngàn bạc. Làm ra thì như vậy, mà tiêu pha thì thật kinh khủng: nay thết tụi này, mai thết tụi kia, mà không dừng được, mình đi ăn của họ, thì phải mời họ ăn của mình. Tụi con phải cắt vạt vá vai mới khỏi đi vay. Có lúc túng quá, tụi con còn định chạy về xin ba má giúp nữa là khác!
Đứa náo cũng kêu thiếu thốn, bà Nghĩa Hưng thất vọng trở về thuật chuyện lại với chồng. Ông điếng người, bao nhiêu hy vọng ông đặt vào hai đứa con lớn, tan biến như mây khói. Ông nằm vật xuống giường, kêu trời kêu đất, than trách con bất hiếu. Bữa cơm chiều hôm đó thật là buồn bã, ông chỉ uống rượu, không chịu ăn một miếng cơm nào, mặc dầu bà hết lời nài nỉ. Đêm ấy ông không chợp mắt, chỉ ngồi thở dài. Nỗi thất vọng nặng nề làm dao động tinh thần ông rất mạnh. Bà tìm lời khuyên giải và đề nghị với ông để bà sang nhà ông Đức Hợp vay thêm một số tiền nữa, nhưng ông không chịu:
_ Con cái mình giàu có mà chúng không giúp. Hai bác ấy đã cho mình mượn nhiều rồi, chưa trả lại được, còn mặt mũi nào mà sang mượn nữa!
Từ đó ông Nghĩa Hưng bơ phờ như người mất hồn. Bà sầu khổ lo lắng, không biết làm cách nào để an ủi ông, bà sợ ông buồn bã quá, sinh trọng bệnh thì nguy! Thanh thấy các anh đối xử tệ bạc với cha mẹ như thế, chàng tức giận hết sức. Tuy không thể làm gì cho tình trạng bớt đen tối, chàng cũng cố gắng “còn nước còn tát” chàng điều đình với hai người thợ tạm nghỉ việc, và chịu lại họ số tiền lương chưa trả được. Chàng quán xuyến lấy hết mọi việc trong nhà. Các người thợ cũng thông cảm hoàn cảnh bế tắc của ông bà, họ vui lòng thôi việc và hẹn khi nào ông bà có tiền sẽ trả công cho họ cũng được.
Quẫn trí quá hóa dại, một đêm kia, chờ cho vợ con ngủ yên, ông Nghĩa-Hưng nhẹ nhàng xuống chỗ sửa xe, lấy một nắm giẻ lớn, tẩm xăng rồi đem ra phòng ngoài, châm lửa đốt. Thâm tâm ông trù tính gây cuộc hỏa hoạn này, để lấy số tiền bồi thường bảo kê nhà cháy mà ông đã đóng. Với số tiền bồi thường hơn ba trăm ngàn, ông hy vọng sẽ gây dựng lại được cơ sở làm ăn.
Thanh nằm ngủ phòng gần cầu thang, cảm thấy nóng, chàng giật mình mở mắt ra thấy lửa cháy ở phòng bán xe đạp. Chàng vội qua đánh thức mẹ dậy. Hai mẹ con chạy xuống thấy ông đang lúi húi ôm săm lốp xe vất vào đống cháy cho ngọn lửa bốc lên cao.
Tưởng ông bị cuồng trí, Thanh vội mở cửa chính rồi hai mẹ con dìu ông ra đuờng, kêu cứu. Lúc đó ngọn lửa trong nhà đã bốc lên cao, nhưng nhờ có tường bằng gạch, nên lửa chỉ cháy phía trong nhà thôi. Nhiều người cùng phố đang thức, kéo nahu lại xem. Ông Đức-Hợp gọi điện thoại cho sở cứu hỏa. Mười phút sau xe cứu hỏa tới. Chỉ trong chốc lát, ngọn lửa bị nước xịt tắt ngấm. Cảnh sát vào tìm xem nguyên nhân gây ra hỏa hoạn. Họ tỉ mỉ bới đống tro tàn và nhận ra đây là một vụ đốt nhà cố tình chứ không phải vì vô ý. Họ mời ông bà vào nhà để điều tra. Thanh thấy nét mặt cha chàng tái mét, run lẩy bẩy, ấp úng nói không nên lời. Chàng vội chạy đến trước mặt Cảnh sát đang điều tra và nói:
_ Thưa ông, chính tôi đã cố tình gây ra vụ hỏa hoạn này!
Viên Cảnh sát chăm chú nhìn chàng:
_ Tại sao cậu lại làm một việc điên rồ như thế?
Thanh chỉ tay về phía cha chàng:
_ Tại sao à? Tại vì ba tôi không ưa tôi, nên tôi đốt nhà cho bõ ghét!
Viên Cảnh sát đưa mắt làm hiệu, nhanh như chớp, hai nhân viên công lực áp lại nắm chặt cánh tay Thanh. Thanh nhìn cha mẹ cách trìu mến và nói:
_ Ba má tha lỗi cho con !
Ra tòa, Thanh bị phạt ba tháng tù ở về tội cố tình đốt nhà.
Bây giờ ông Nghĩa-Hưng mới mở mắt: đứa con ông thương hơn hết, thì ăn ở bất hiếu với ông ; đứa con ông ít thương, lại rất mực hiếu hạnh. Ông không ngờ Thanh đã can đảm đứng ra nhận tội thay cho ông: Thanh đã cứu vãn danh dự cho ông. Cử chỉ cao thượng của con làm cho ông vừa hối hận vừa thương con hết sức. Ông tự dằn vặt mình và khóc tức tưởi:
_ Con ơi! Thanh ơi! Lâu nay ba xử tệ với con, con tha lỗi cho ba. Thật ba không đáng làm ba của con nữa, con ơi!
Con bị tù, nhà cửa hư hại, xe đạp và đồ phụ tùng bị cháy gần hết: tất cả những việc xảy ra vì một ý nghĩ điên rồ của ông, khiến ông càng hối hận buồn bã. Những lo nghĩ, sầu khổ liên tiếp ấy làm cho sức khỏe của ông mỗi ngày một kém dần. Sau ngày Thanh bị bắt, ông ngã bệnh nặng. Tuy vậy, trí khôn của ông vẫn minh mẫn, ông cứ đòi bà đem ông đến nhà lao thăm Thanh. Bà thấy ông liệt nhược, nên can ông để lành rồi hãy đi.
Chồng bị đau, con bị giam, bà Nghĩa Hưng lúc này thật vất vã. Hễ ông ngủ yên được một tí, bà lo quét dọn nhà cửa lại cho sạch sẽ. Nhưng chẳng được mấy phút, nghe tiếng ông gọi, bà lại phải bỏ dỡ công việc. Thái, Thông nghe tin nhà bị cháy, cha ốm nặng cũng có đến thăm, nhưng họ chỉ hỏi han vài câu qua quít, rồi xin về vì có việc cần. Vợ chồng Thu Thảo và hai đứa con nhỏ cũng tới thăm. Thấy mẹ vất vã, Thu Thảo định ở lại giúp đỡ mẹ, nhưng thấy con cái nàng còn nhỏ dại quá, nên bà bắt phải về.
Trong mấy ngày này, bà Nghĩa Hưng được vài phần an ủi nhờ có ông bà Đức Hợp qua lại thăm nom giúp đỡ luôn. Mỗi sáng, bà Đức Hợp đi chợ mua đồ ăn rồi bảo Thúy Hạnh qua nấu nướng giúp. Bệnh tình ông Nghĩa Hưng kéo dài hơn nửa tháng không thấy thuyên giảm. Một đêm bà mệt quá nằm ngủ thiếp đi một lúc, bỗng nghe chồng kêu ú ớ, bà giật mình dậy chạy lại, thì ông đã cấm khẩu. Bà cuống cuồng chạy sang nhờ ông Đức Hợp đem ông đến nhà thương cấp cứu. Bác sĩ khám nghiệm rồi lắc đầu:
_ Muộn quá, cơ thể ông đã bị liệt hẳn. Bà nên đem ông về thì hơn, chắc không thể sống được vài ngày nữa đâu!
Bà Nghĩa Hưng thất vọng, đem chồng về. Trưa hôm sau, tự dưng ông tỉnh lại, ông nhìn bà rồi nhìn quanh quất như tìm kiếm ai, miệng ông ú ớ gọi:
_ Thanh! Thanh!
Rồi ông nhắm mắt, đi thẳng! Bà Nghĩa Hưng đứng thẳng nhìn chồng, lòng bà như chết theo chồng. Bà thương xót ông hết sức: gần ba mươi năm, vợ chồng chung sống, sinh con ra, nuôi dưỡng cho đến khôn lớn, bây giờ ông nằm xuống, không thấy mặt đứa con nào bên cạnh. Bà đau đớn quỳ phục xuống cạnh chồng khóc như điên dại!

Bà Nghĩa Hưng nằm nhà thương được mấy hôm, vết thương đã đỡ, bà nhất định trở vô làm việc lại. Thúy Hạnh nài nỉ bà thôi việc, về ở tạm nhà ba má nàng để đợi Thanh, nhưng bà một mực không chịu. Nàng đành phải để cho bà đi. Ông chủ tiệm thấy bà không thể kham được việc rửa chén bát, giao cho bà lo sạch sẽ trong nhà va chung quanh. Công việc này đối với bà nhẹ nhàng hơn trước.
Gởi là thơ cho Thanh được hơn một tuần lễ, Thúy Hạnh bồn chồn đợi Thanh về. Nàng chưa biết phải làm thế nào, vì một đàng, nàng đã hứa với bà Nghĩa Hưng là không nói chuyện này với ai, nhưng một đàng, nàng thấy tự mình nàng không thể tìm ra giải pháp nào khả dĩ cứu vãn được tình trạng buồn thảm của bà. Việc phải đến sẽ đến, Thúy Hạnh vì bận tâm đến chuyện này, nên nét mặt nàng trở nên đăm chiêu, buồn bã khắc hẳn mọi ngày. Bà Đức Hợp lấy làm lạ, gọi con vào phòng gạn hỏi. Thúy Hạnh chẳng đừng được, phải nói ra cho mẹ hay tự sự, nàng xin mẹ tìm cách giúp bà Nghĩa Hưng thế nào cho êm đẹp, cho nàng khỏi lỗi lời hứa. Bà Đức Hợp bàn riêng với chồng. Hai ông bà và Thúy Hạnh đồng ý với nhau một giải pháp, rồi chờ ngày Thanh về.
Thanh được thơ Thúy Hạnh, chàng vội vàng thu xếp công việc rồi xin phép về Sài Gòn ngay. Tàu cập bến, chàng thuê xe về nhà ông bà Đức Hợp, để hỏi thăm Thúy Hanh chỗ mẹ chàng đang làm việc. Thúy Hạnh đi làm chưa về, ông bà Đức Hợp mừng rỡ đón Thanh vào nhà nói chuyện. Bà Đức Hợp kể cho Thanh nghe nông nỗi mẹ chàng từ ngày chàng ra đi cho đến nay. Rồi bà dịu dàng nói tiếp:
_ Chắc má cháu không trách Thúy Hạnh đã nói ra cho hai bác biết hoàn cảnh đau buồn của bà. Thật ra nếu bác không bắt buộc, Thúy Hạnh cũng không nói ra đâu. Hai bác thấy má cháu khí khái như thế cũng phải, nhưng mà chấp kinh có khi cũng phải tùng quyền; không phải mối liên lạc giữa gia đình hai bác và ba má cháu rất mật thiết với nhau từ lâu hay sao? Cơ trời để xảy ra vậy, để chúng ta giúp đỡ nhau. Nay hai bác bàn với cháu thế này: căn phố má cháu bán cho hai bác, lâu nay bác vẫn khóa lại để đó, chứ chưa cho thuê mướn gì, vả lại trên giấy tờ chính thức vẫn còn đứng tên ba má cháu. Bây giờ hai bác giao căn phố ấy lại cho cháu, cháu đem má cháu về ở, để sớm hôm má con sum họp với nhau. Hai bác sẽ giúp vốn cho cháu mở lại tiệm bán xe đạp như ba cháu hồi trước. Khi nào cháu ăn ra làm được, cháu sẽ trả lại tiền cho hai bác sau, không ngại!
Trước lòng tốt của hai ông bà Đức Hợp, Thanh cảm động khóc sụt sùi. Chàng tận tình cảm ơn ông bà đã tính toán rất êm đẹp để giúp má con chàng vượt qua cơn bĩ cực. Từ giã ông bà Đức Hợp, Thanh vội vã đi tìm mẹ. Tiệm phở chưa mở cửa, chàng đi vòng ra phía sau: mẹ chàng đang lom khom quét dọn trong vườn cảnh. Chàng chạy lại, mẹ con ôm chầm lấy nhau, nghẹn ngào. Thấy mẹ chỉ trong mấy tháng mà gầy yếu đi nhiều, Thanh khóc tức tưởi. Chàng vào xin ông chủ tiệm cho mẹ thôi việc, rồi dẫn mẹ ra thuê xe về nhà.
Bà Nghĩa Hưng ngỡ ngàng bước vào căn nhà cũ đã dọn sạch tử tế. Khi biết được tấm lòng quý hóa của vợ chồng bạn, bà vội vàng sang cảm ơn.
Hơn một năm trời không gặp, ông bà Đức Hợp nắm tay bà Nghĩa Hưng chào hỏi, vui mừng khôn xiết.
Tối hôm ấy, ông bà Đức Hợp mời mẹ con bà Nghĩa Hưng ở lại dùng cơm. Bữa cơm thân mật, chứa đựng bao tình thương mến dịu dàng, bà Nghĩa Hưng hết nhìn ông bà Đức Hợp lại nhìn Thúy Hạnh với đôi mắt đầy trìu mến, biết ơn. Nỗi vui sướng tràn ngập lòng bà, nét mặt bà như tươi trẻ lại.
Sáng hôm sau, Thanh lặng lẽ đến nhà Thái. Chàng định sẽ mắng anh một trận, vì đối xử tệ bạc với mẹ. Thanh không cho mẹ hay, sợ bà ngăn cản. Vợ chồng Thái đi vắng. Người nhà cho biết Thái đến diễn thuyết tại một câu lạc bộ nọ để tranh cử chức nghị viên đô thành. Thanh tức tốc chạy đến đó. Thính đường chật ních người. Trên diễn đàn, Thái còn thao thao bất tuyệt. Thanh chen lấn vào cạnh diễn đàn. Bài diễn văn của Thái sắp sửa kết thúc, Thái trịnh trọng đưa mắt nhìn thính giả một lượt rồi giơ tay lên cao, dõng dạc:
_ Thưa quý vị, tôi xin lập lại chương trình của tôi. Nếu được đắc cử, tôi sẽ tận lực theo các mục tiêu tôi đã nêu lên hồi nãy: Tranh đấu cho người nghèo, người nghèo có việc làm, người nghèo có nhà ở, khu lao động có điện nước…
Thấy người anh giả dối lại lên mặt đạo đức nhân nghĩa, Thanh ngứa gan quá, quên cả luật lệ, chàng nhảy lên diễn đàn, nắm lấy áo Thái quát to:
_ Anh Thái, anh bảo anh tranh đấu cho người nghèo, sao anh lại để cho má phải đi làm thuê? Anh nói thế mà không thẹn hả?
Thính giả xôn xao, tưởng bọn đối lập thuê người đến phá. Họ hốt hoảng đứng dậy, rùng rùng kéo nhau ra về như vỡ chợ. Họ chen lấn nhau kêu la chí chóe. Một số người hiếu kỳ đứng lại xem. Cảnh binh giữ trật tự ở ngoài nghe lộn xộn, liền chạy vào. Thấy Thanh đang nắm áo Thái kéo đi, họ liền chĩa súng vào người Thanh bắt đứng yên, còng tay chàng lại áp giải về Quận Cảnh sát thẩm vấn. Thái giận tái mặt, lủi thủi bước ra khỏi thính đường tìm vợ. Một số thân chủ vây quanh Thái hỏi thăm, Thái chỉ trả lời ầm ừ cho qua chuyện rồi cùng vợ lên xe về nhà. Lúc xảy ra sự việc, vợ Thái ngồi phía dưới nên mục kích rõ ràng. Thế là mộng làm bà nghị sĩ tan như mây khói. Ngồi trong xe về nhà, nàng giẫm chân, đập tay, chửi rủa Thanh không tiếc lời.
Chỉ trong chốc lát, cả khu phố đều hay biết sự việc vừa xảy ra. Vợ chồng Thông nghe tin cũng đến hỏi thăm, Thông về hùa bảo Thái:
_ Cái thằng trời đánh ấy, anh cứ trình nhà chức trách, đổ cho hắn tội phá rối trị an, thế là tù mọt xương!
Vợ Thái gật đầu tán thành:
_ Tôi cũng nghĩ thế, chú tím ạ! Mình mất bao nhiêu tiền bạc chạy ngả này ngả nọ, chỉ còn một tí nữa là được việc. Ai ngờ cái thằng chó chết ấy ở tận bên đảo Phú Quốc về phá đám mình. Không biết ai kêu nó về, thật tức chết đi được!
Người nhà bưng nước lên, bốn người vừa uống nước vừa bàn cách xử trí với Thanh. Đang to nhỏ với nhau, thì ông già vợ Thái tới. Vừa đặt chân vào nhà, ông đã hỏi:
_ Sao, ba nghe nói anh Thái đang diễn thuyết thì chú Thanh đến kéo xuống phải không?
Thái chưa kịp trả lời, thì chị vợ đã kể lể:
_ Tức quá ba ơi, cái thằng mất dạy đó, nó bêu xấu, bêu hổ chúng con. Bao nhiêu công trình chạy vạy, bị nó phá đám hết!
Ông ngồi xuống ghế hỏi tiếp:
_ Mà tại sao chú ấy lại làm như vậy? Chú ấy nói gì với anh Thái lúc đó?
Thái ấp úng:
_ Dạ thưa ba, nó bảo con…
Ông già cười nhạt:
_ Có phải chú ấy nói: “Anh nói tranh đấu cho người nghèo, mà mẹ sinh ra anh thì đi làm thuê” phải không?
Vợ Thái mở miệng toan nói, nhưng bị ông già trừng mắt mắng:
_ Con định nói gì? Không phải có như vậy à? Ba cho hay: Trước khi ba tới đây, thì ba đã nghe rõ hết sự thật truyện này rồi! Thiệt ba không ngờ các con lại đối xử tệ bạc với bà như thế!
Rồi ông nghiêm nét mặt nhìn vợ Thái:
_ Còn con, có phải con cậy thế là ba má giàu có, để khinh dễ mẹ chồng không? Ba má rất xấu hổ vì một người con như con. Lâu nay, mỗi lần ba má hỏi thăm về bà, thì con trả lời ngon lành, ba má cứ tưởng con kính trọng mẹ chồng con lắm, ai ngờ…
Ông già đứng lên,đi lại trong phòng, giọng ông như thét:
_ Bây giờ ba mới nghe người ta kể cho biết sự thật: Hồi Sài Gòn bị ném bom, ông bà phải tản cư về Mỹ Tho. Đến lúc Sài Gòn yên, ông buồn không chịu trở về Sài Gòn làm ăn, vì Thái đi theo Nhật chưa về. Ông thương Thái đến mức đó, thế mà khi ông làm ăn thất bại, đến nhờ Thái giúp thì Thái làm ngơ, đến nỗi ông buồn quá mà chết! Con làm luật sư, thấy cha mẹ phải khốn đốn như thế mà không giúp, thật không phải là con người nữa!
Vợ chồng Thái bị ông già phanh phui tất cả sự thật, cúi đầu xuống, mặt tái mét. Vợ chồng Thông chột dạ, cũng ngồi im thin thít. Ông già ngồi xuống ghế, uống một hớp nước, rồi nói tiếp:
_ Làm con mà bất hiếu với cha mẹ thì dại lắm. Vì trời có mắt, trời sẽ xui khiến cho con cháu chúng nó ăn ở bất hiếu lại bằng ngàn lần. Chừng đó hối hận thì đã muộn rồi!
Ông thở dài, im lặng một lát, rồi tiếp, giọng ông có vẻ dịu hơn:
_ Chắc các con đã nhận thấy lỗi tày trời của các con, tuy vậy, cũng còn thời giờ sửa chữa lại được! Bây giờ ba bàn với các con như thế này: Thái đến ngay quận cảnh sát xin bãi nại và bảo lãnh chú Thanh về. Còn chú thím Thông và con thì đi với ba đến thăm bà. Ba sẽ liệu lời xin bà tha thứ lỗi dại ngộ trước cho. Bà là người hiền đức, chắc bà không chấp trách đâu. Ba tính thế, các con nghĩ sao?
Hồi nãy đến giờ, vợ chồng Thái, Thông nghe ông phân tích, trách mắng, đều mở mắt nhận thấy mình có lỗi lớn với cha mẹ sinh thành. Họ hối hận lắm, nhưng tội đã phạm rồi, biết sao sữa chữa? Nay nghe ông bàn như thế, ai nấy đều thở phào nhẹ nhõm, vui vẻ theo lời ông dạy.

Chương 07 (hết)

Sau mấy ngày trông đợi, sáng hôm nay, Hùng và Minh, hai anh em dắt tay nhau ra trường Nguyễn Tri Phương xem kết quả kỳ thi Trung học. Sân trường đã chật ních học sinh, và một số phụ huynh cũng tới xem kết quả con mình. Vẻ mặt ai nấy đều lo âu, lẫn một cảm giác háo hức khó tả. Dưới hiên trường, các giáo viên chấm thi, thỉnh thoảng qua lại vội vàng. Hùng và Minh chen vào trong hiên, để nghe cho dễ.
Tám giờ, người gác trường điểm một hồi trống báo hiệu đến giờ tuyên bố kết quả. Tiếng cười nói đang huyên náo bỗng im bặt. Ông Giám khảo và các vị chấm thi tề tựu dưới mái hiên, gần bậc thang lên xuống. Ông Giám khảo nói vài lời khen ngợi các thì sinh trúng tuyển và khích lệ những thí sinh không may, đoạn một giáo sư trẻ tuổi cầm tập danh sách bước ra. Mọi người như nín thở, hồi hộp lắng tai nghe. Bảng danh sách sắp thứ tự số hiệu thi chứ không sắp theo thứ hạng. Giọng vị giáo sư xướng danh nghe sang sảng, người đứng cuối sân vẫn nghe rõ. Một số người cao tên, biết được kết quả trước. Kẻ thi đậu sung sướng chạy ra đường reo to lên, người hỏng thì ngậm ngùi lau nước mắt, miệng méo xệch cúi đầu buồn bã ra về. Bao nhiêu năm đèn sách, hy vọng hay ngã lòng ở giây phút quan trọng này! Kẻ biết được kết quả ra về dần. Sân trường thấy quang đi một chút, lúc này không được trật tự yên lặng như lúc đầu. Thỉnh thoảng vài tiếng cừơi sung sướng vang lên, và cũng có nhiều tiếng khóc nức nở lẫn tiếng nói xì xào…
Khi nghe gần đến số hiệu mình, Hùng cảm thấy hồi hộp lạ thường, tim đập mạnh, như muốn vọt ra ngoài lồng ngực! Số 190, 195,199 rồi số 200, Nguyễn Sĩ Hùng! Chao ôi! Hùng sung sướng quá, tưởng thét lên một tiếng thật to cho thỏa! Nhưng chàng nhìn sang Minh, thấy em đang há hốc miệng nhìn anh, Hùng lại giữ nét mặt bình thản nắm lấy tay em. Tay Minh ướt đẫm mồ hôi, Hùng nghĩ bụng, nếu Minh hỏng, thì thà mình đừng đậu thì hơn. Nhưng chàng lại tự bảo:
_ Không có lẽ, bài vở Minh còn chắc hơn của mình nhiều.
Tiếng rao của vị giáo sư vẫn vang lên đều đều. Bây giờ đến lượt Minh hồi hộp lo sợ. Số 260, rồi cách quãng qua 270, Minh sợ hãi ôm lấy ngực nhưng rồi lại nghe số 271 và 272. Hoàng Trọng Minh! Minh mừng quá, ôm chầm lấy Hùng, reo to lên! Hùng vội vàng bịt miệng em dẫn ra cổng. Anh em nắm lấy tay nhau sung sướng đến chảy ra nước mắt!
Trên đường về, Hùng và Minh cười nói không ngớt. Anh em cùng kể cho nhau nghe giây phút hồi hộp lúc đợi chờ và nỗi sung sướng khi nghe xướng đến tên mình. Thỉng thoảng Minh lại nhảy cẩng lên như trẻ con. Đi về được một quãng, Minh đứng lại đề nghị:
_ Anh Hùng ạ, chúng ta sang phố xem một chầu “Ciné” ăn mừng rồi hẵng về!
Hùng gạt đi:
_ Về nhà cho cậu mợ biết đã, em ạ. Chắc cậu mợ đang mong chúng mình. Có khi tối nay cậu mợ lại cùng đi xem phim với chúng mình nữa!
Minh tán thành:
_ Ờ phải, về nhà đã anh nhỉ! Rồi tối nay có cả cậu mợ cùng đi, vui quá, vui quá!
Minh vừa đi vừa nhảy, Hùng lúc này trầm ngâm, cúi đầu rảo buớc, chứ không háo hức như lúc mới ra khỏi cổng trường. Minh ngạc nhiên đứng lại hỏi:
_ Anh Hùng nghĩ gì thế? Anh đang dự định học hè phải không anh?
Hùng đang mãi nghĩ chuyện gì, nghe không rõ, hỏi lại:
_ Em nói cái gì? Học hè à?
_ Phải, anh có định học hè để sang năm lên lớp cho vững không?
Hùng nhìn em:
_ Có lẽ em nên học một ít. Phần anh, có lẽ anh sẽ thôi…
Minh cướp lời anh:
_ Tại sao lại thôi? Cậu mợ hứa nếu anh em mình thi đậu sẽ cho tiếp tục học kia mà?
Hùng nghiêm trang bảo em:
_ Anh cũng biết thế, nhưng anh thấy, được thụ ơn cậu mợ như thế này là quá lắm rồi. Anh không muốn làm phiền cậu mợ nữa. Nếu cậu mợ không thương cứu vớt, thì anh đâu còn đến hôm nay? Huống nữa, anh lại được cậu mợ coi như con đẻ, cho học hành, bây giờ được thành đạt như thế này, lòng anh đã mãn nguyện lắm!
Minh tỏ vẻ không bằng lòng:
_ Mà bây giờ cậu mợ vẫn thương anh như trước. Còn em, em vẫn coi anh như anh ruột của em. Cậu mợ đã hứa cho đi học, thì anh cứ đi, tại sao anh lại có vẻ bi quan như thế?
_ Không, anh có bi quan gì đâu em? Sở dĩ anh muốn thôi học là vì anh thấy độ rầy cậu mợ buôn bán không được như lúc trước. Anh định kiếm việc để thêm vào cho cậu mợ bớt vất vả.
Minh nóng nảy:
_ Nếu thế thì em cũng thôi học. Chúng ta cùng đi làm.
Hùng phác một cử chỉ ngăn em:
_ Không, em đừng nghĩ thế. Em cứ theo học cho đến nơi đến chốn, một mình anh đi làm đủ rồi. Với lại không phải vì lý do trên mà anh thôi học đâu, anh còn một vấn đề khác nữa. Em biết, anh lạc gia đình đến nay đã bảy năm. Bảy năm anh lo lắng tìm tòi, nhưng chưa được tung tích gì. May sao kỳ Tết vừa rồi, một người làng tin cho anh biết: Một hôm anh ấy đi xe đò qua cầu Tràng Tiền, tình cờ thấy ba của anh đang đi bộ trên cầu. Như thế có thể đoán được là gia đình anh đang ở đâu gần đây trong thành phố này. Anh ra đi làm, chắc có thể dò hỏi dễ dàng hơn.
Minh thấy anh nói có lý, không can nữa, nhưng hỏi thêm:
_ Thế bây giờ anh định làm việc gì?
Hùng mỉm cười:
_ Công việc gì làm cũng được. Nhưng theo sở thích anh, thì anh đi dạy học. Nghề dạy học ít được người ta chú ý đến và hình như bị khinh rẻ. Nhưng đó là một nghề cao quý nhất: đào tạo những mầm non cho đất nước. Nếu mình cố gắng làm trọn phận sự, thì giúp ích cho xã hội không phải nhỏ!
Trên con đường về, anh em lại vui vẻ, cùng nhau tính toán công việc ngày mai. Ông bà Hương khi biết quyết định của Hùng, ban đầu ông bà không bằng lòng nhưng thấy chàng nhất quyết, đành để tùy chàng. Một người bạn cùng thi đậu tới thăm Hùng và cho biết Nha Học chánh sắp mở một khóa sư phạm cấp tốc trong ba tháng hè, để tuyển dụng một số giáo viên cho niên học tới. Hùng vui mừng xin phép cậu mợ cho đi ghi tên. Suốt ba tháng học tập, Hùng tỏ ra rất xuất sắc. Mãn khóa chàng được tuyển dụng và được bổ về dạy lớp ba trường An Cựu, theo lời chàng yêu cầu. Hùng sung sướng về báo tin cho cậu mợ và em biết.
Ngày khai giảng, ông Hương cùng đi với Hùng xuống trường. Ông Hiệu trưởng và các giáo viên tiếp đón Hùng rất niềm nở. Mới bước chân vào giáo giới, Hùng bỡ ngỡ ngại ngùng. Các cô cậu học trò tụm năm tụm bảy tò mò nhìn thầy giáo mới. Một vài tuần sau, Hùng đã làm quen với các giáo viên cùng trường và học trò lớp ba đã bắt đầu mến thầy. Đến giờ chơi, Hùng thường đứng nói chuyện với ông Hiệu trưởng và các bạn giáo viên dưới hiên trường, hoặc đi bách bộ giữa sân xem học trò chơi.
Một buổi sáng, chưa đến giờ học, Hùng đang nói chuyện với các bạn, chợt thấy một thiếu nữ tay dắt em gái chừng 7, 8 tuổi bước vào văn phòng ông Hiệu trưởng, Hùng ngây người nhìn theo, vì nét mặt và dáng đi dịu dàng của người thiếu nữa lại giống hệt mẹ chàng khi trước. Hùng toan bước lại gần cửa văn phòng để xem cho rõ hơn, nhưng chợt nhớ mình đang nói chuyện với các bạn, Hùng thẹn thùng đỏ mặt, vờ quay về phía sau, ho lên vài tiếng. Chàng nói với các bạn:
_ Xin lỗi các anh, không hiểu sao tôi thấy choáng váng trong người!
Thầy giáo lớp nhì thành thật:
_ Chúng ta đứng chỗ này có ánh nắng chiếu vào, hay chúng ta lại đàng kia nói chuyện và xem học trò chơi luôn thể.
Hùng uể oải bước theo, một cảm giác lạ lùng xáo trộn đầu óc chàng. Các bạn nói chuyện mà Hùng chẳng nghe gì nữa. Lâu lâu, chàng lại liếc nhanh về phía phòng ông Hiệu trưởng. Chàng tự hỏi: Cô nào đó sao lại giống mẹ mình thế nhỉ? Có lẽ cô ta đem em đến xin vào học. Không biết còn trong văn phòng hay về rồi?
Đang phân vân bỗng nghe ba tiếng trống, Hùng vội vã đi về lớp. Chàng có ý đi ngang qua văn phòng để xem, nhưng cô gái đã ra về từ lúc nào, chỉ còn một mình ông Hiệu trưởng đang chăm chú ghi chép. Hùng thở dài giận mình đã bỏ lỡ một cơ hội tốt. Từ hôm ấy, Hùng mất bình tĩnh, không hoạt động như trước nữa. Hình ảnh người thiếu nữ và em bé luôn luôn hiện ra trong trí chàng. Đến giờ giải trí, chàng hay tản bộ vào giữa đám học trò lớp năm, lớp tư để dò xem em bé hôm trước. Nhưng vì học trò đông, một lớp học buổi mai, một lớp học buổi chiều, nên khó lòng mà tìm được. Ở nhà Hùng ngồi âm thầm, ít trò chuyện với cậu mợ và em Minh như mọi ngày. Ông bà Hương đều lấy làm lạ sự thay đổi bất ngờ của Hùng, nhưng họ lại nghĩ, có lẽ vì chàng quá lo lắng việc bổn phận.
Một hôm bãi học, Hùng lên xe đạp về nhà. Gần đến chợ An Cựu, chảng chợt thấy em bé hôm kia đang đi trước mặt. Chàng mừng quýnh, nhảy xuống xe, toan gọi lại hỏi thăm. Nhưng chỗ ấy gần chợ, người ta qua lại đông, em bé cũng đang đi với nhiều đứa khác, chàng sợ người ta để ý nên thôi. Chàng đẩy xe đạp thong thả theo sau. Đến cầu An Cựu, thấy em bé đi thẳng theo đường dọc bờ sông, chàng liền đem xe đạp gởi vào nhà quen bên cạnh, rồi rảo bước theo. Quá An Định Cung một quãng, Hùng thấy em bé đi vào trong sân đình Dương Phẩm, đến trước một túp nhà nhỏ, chàng vờ xem sách để nghe ngóng. Em bé đứng trước nhà gọi:
_ Chị ơi! Em đi học về rồi, chị à!
Có tiếng dịu dàng ở dưới bếp nói vọng lên:
_ Mai về đó à, để chị lên mở cửa cho em!
Hùng vội vã đi lui, sợ có người bắt gặp. Chàng phân vân:
_ Mai! Mai! Đúng là tên em sau hết của mình. Hay chính đó là em Mai của mình?
Hùng ra về vừa sung sướng vừa lo. Trong đầu óc chàng rộn lên bao nhiêu ý nghĩ:
_ Có phải em Mai của mình không, hay là con nhà ai trùng tên ấy. Sao người chị của em Mai lại giống mẹ mình thế?
Bỗng chàng reo lên một tiếng:
_ À, mình cứ hỏi mẹ nuôi, xem nhà ấy là của ai, tự khắc sẽ ra manh mối!
Nghĩ thế, Hùng về nhà vui vẻ hơn mọi ngày. Cơm nước xong, ông Hương ngồi đọc báo, bà Hương đang nhẩm tính lại các món hàng bán trong ngày. Minh chăm chú ngồi học, Hùng ngồi chấm bài bên cạnh em, nhưng kỳ thực chàng đang nghĩ đến em bé hồi chiều. Lòng chàng háo hức muốn biết gấp manh mối túp nhà nhỏ bé ấy. Sau cùng chàng đánh bạo quay sang hỏi mẹ nuôi:
_ Mợ à, cái nhà nhỏ ở sát phía dưới đình Dương Phẩm là của ai thế mợ?
Bà Hương ngẩng đầu lên, nheo mắt nhìn Hùng mỉm cười:
_ Thầy giáo Hùng mà cũng biết nhà ấy à?
Hùng ngạc nhiên, chăm chú nhìn bà Hương. Minh đang mải học, nghe thế cũng ngẩng đầu lên nhìn mẹ như có ý hỏi.
Bà Hương chậm rãi:
_ Nhà ấy của ông tên gì mợ không biết. Chỉ biết ông ta làm nghề thợ mộc, có hai cô con gái, cô gái đầu chừng 16, 17 tuổi. Nội xóm đó, ai cũng khen tính nết cô. Mợ có gặp cô ấy buôn bán ngoài chợ, người thùy mị đoan trang lắm. Nghe đâu đã có nhiều người đi nói mà cô không chịu, viện lẽ còn phải nuôi cha, nuôi em. Đứa em cô, mợ chưa thấy, người ta nói chừng 7, 8 tuổi. Thế anh Hùng đã gặp cô ấy rồi à?
Hùng thấy mợ nuôi hiểu lầm, nhưng chưa tiện nói ra ý mình, nên chàng nói quanh:
_ Con cũng chưa gặp cô ấy lần nào, nhưng nghe người ta bàn tán, nên hỏi thăm mợ vậy thôi.
Ông Hương và Minh nhìn Hùng, cười hóm hỉnh. Liên tiếp mấy hôm sau, Hùng cố tìm dịp, nhưng lại ngại ngùng sợ rằng người ta tưởng lầm chàng muốn cầu thân với cô gái nhà ấy. Mợ nuôi chàng mà còn hiểu lầm như thế, huống là kẻ khác!

Chương 05 (hết)