Phía dưới chân đèo

Chưa tới trưa mà nắng thiệt dữ. Nắng ghìm cây cối gục đầu chết trân. Sắc lửa trải thảm trên con đường nhựa, hừng hực lung linh bốc hơi quáng gà. Không ngóng ra ngoài thì thôi, ngó xong quay đầu vô con mắt như có phủ tấm màn đen, đồ vật trong quán biết trò trốn tìm, chạy nhảy giây lát mới chịu đứng yên chường rõ mặt. Hơn cả nhức mắt, nắng muốn nổ con ngươi.

Ông Chu than trời oán đất nãy giờ mà chẳng nghe Mạnh góp lời hưởng ứng, buồn tình  dẹp mấy cái ly dơ mang đi rửa. Điệu bộ hằn học như thể giận ai, những cái ly thủy tinh kêu rít rát khi bị kỳ cọ. Con chó thủy chung vẫn nằm xuội lơ ở ngạch cửa, le lưỡi, mắt lim dim, bụng dạ thoi thóp theo nhịp thở.

– Trăm lần như một, nhờ có chút xíu mà đi đã ác ôn chưa! Có thấy con yêu tinh la cà ở mấy cửa hàng không?

Mạnh ngáp rộng miệng:

– Không.

– Con ni chắc đến tuổi rượng rồi. Biểu đi mua đường từ sáng mà giờ này vẫn mất đất biệt dạng.

Thau nước dơ được mang ra, sóng sánh. Đứng trước cửa, ông Chu khom mình dùng sức tạt hắt ra sân. Nước dội xuống đất, tưởng nghe được tiếng xèo đáp trả. Con chó kê mõm trên chân, vẫy đuôi ít cái.

– Thấy đàn ông trai tráng là con mắt sáng trưng lên. Đồ dịch vật. Bị thằng nào dụ mất rồi à?

Mạnh nhìn con ruồi bò loanh quanh trên bàn. Ly trà đá đổ mồ hôi làm tích tụ một vòng tròn đọng nước bên dưới. Mạnh nhúng ướt ngón tay vẽ bậy bạ lên mặt gỗ, những chữ đê em mờ đê em mờ chóng khô.

– Dầu gì thì nó cũng con ông. Rầy la kiểu đó, nghe được nó cũng nản về nhà.

– Nói nghe hay, chính vì con nên mới chửi mắng, chứ vợ hoặc mẹ thì cho tiền cũng không dám. Bộ ngu sao?

Ông Chu quăng cái thau nhựa vô góc quán, nó lăn từ tốn rồi nằm xuống ở góc như tuân thủ ý muốn chủ nhân.

– Làm thêm cái chi không?

– Khỏi, hết tiền rồi.

– Cho ký sổ đó.

– Không.

– Bữa ni ăn cái giải gì mà sật sừ như mất hồn.

– Ai? Tui hả? Có gì đâu. Trời nóng quá mà, không thấy sao?

– Ừ. Trời nóng. Mà tui cũng nóng ruột nóng gan. Cái con ni…

– Lan nó lớn rồi, nhỏ nhít gì mà lo toan.

– Phải. Nó lớn tồng ngồng, hủ mắm treo đầu giàn, quả bom nổ chậm, lo trắng con mắt chớ giỡn chơi sao!

Có tiếng động cơ khuất tất bên kia đồi gửi về. Một chiếc xe mang tiếng nổ nặng nhọc làm run rẩy những cành lá. Hai con chim sẻ từ cây trứng cá ít bóng dâm sà xuống sân ngó dáo dác. Chiêm chiếp bay đi khi ông Chu vắt chiếc khăn ướt ở vai trần ra đứng ngóng. Máy nổ lạch bạch, khói xanh đen từ xa đến gần.

– Ủa, xe lam từ chợ đã lên rồi à? Mới đó mà tiêu nửa ngày. Ôi chao, buôn với bán! Ế với ẩm. Con với cái. Trời với đất…

Quả nhiên là xe lam, nó bò chậm rãi như tốc độ là thứ nó chưa hề biết qua. Nó ho sặc máu để tới được sân đất, rung rung bộ dạng nhỏ thó để cho thằng lơ cầm cục gạch chêm sau bánh xe. Điệu bộ thuần thục nhuần nhuyễn y như nhà ảo thuật nhanh tay cất dấu một cục vàng ở chỗ khuất lấp. Xe yên vị nhưng máy vẫn nổ, cà xịch cà tang. Hai ba người đi xuống vặn vẹo tấm lưng mồ hôi làm ướt nhàu áo xống. Có mụ đàn bà đội nắng quàng xiên vào quán ông Chu:

– Nước đá bữa ni hiếm như vàng. Tui chặt cho ông một phần tư cây thôi.

– Thì tui cũng tính nói với chị hệt thế. Một phần tư cây e tiêu thụ cũng phải tới ngày mai.

– Mà giá cả thì có thay đổi chút chút đó nghe.

– Cái chi?

– Tui không ép. Một là một hai là hai. Còn dọt cho lẹ kẻo nó chảy mòn đi. Bán ba cái thứ này thiệt y như ngồi trên lửa. Tiền bạc mà chảy nước thì xót ruột xót gan.

Ông Chu lôi từ đâu ra một cây đại đao, lăm lăm ở tay cầm ngó bắt gớm. Một con dao bất bình thường, dùng chỉ để chặt nước đá. Thô kệch, dày nặng, đen đúa, lởm chởm những răng nhọn rỉ sét.

– Khẩn trương dữ không? Nghe tiền bạc chảy nước nên Ba tui lo.

Một đứa con gái từ ngoài bước vô. Mặt đỏ ké, mồ hôi bện ướt những sợi tóc mai.

– Không đi luôn cho tao nhờ…

Cây dao vung vẫy theo câu nói. Mặt đứa con gái tỉnh khô, như quen rồi. Mắt nhìn mụ đàn bà đi giao hàng đang hả miệng, xong dừng trên mặt Mạnh.

– Ba đừng có làm quá, có ngày tui cũng đi luôn mà không đợi ba đuổi.

– Mồ tổ mi. Vậy chứ đường đâu?

– Ba ra cửa hàng mà hỏi. Sắp hàng chầu chực bắt oải cuối cùng nói gọn bân: hết rồi. Thiệt là mất thì giờ vô lối!

Bà bán nước đá theo dõi, chen giọng vô:

– Cần đường hả? Lấy không? Sẵn tui mang vô một thể.

Ông Chu không nói. Ông nhìn con ông mà như mụ chủ chứa quan sát đứa con gái cùng đường ngày đầu lạc loài tới Bạch Mi sơn trang. Mắt hết đặt để vào ngực lại lộn xuống dòm eo trông mông. Đôi mắt chẳng khác mấy lưỡi dao răng cưa ông cầm.

– Mi có đi tìm gặp thằng Sáu bên hợp tác xã không?

– Chi vậy?

– Để lợi dụng nhờ vã hắn chứ chi. Lớn đầu mà ngu!

– Ba mới là người thiếu suy nghĩ. Bộ muốn dẹp tiệm sớm hay sao? Nay quan hệ thằng công an mai rù quến thằng hợp tác xã. Nhờ vã mà được à? Phải hợp đồng trao đổi linh tinh.

Mạnh đứng lên. Chiếc xe lam vẫn còn phun khói giữa sân. Tiếng máy nổ của xe đò thì hẳn phải rống to hơn bộn lần. Chưa có chiếc xe đò mang thằng Tân đến như giao hẹn. Con đường quốc lộ vắt ngang ngoài kia vẫn nằm thin thít dưới nắng chảy nhựa đường. Mạnh đi băng qua lối mòn uốn lượn giữa đồi cỏ tranh mọc cao ngang người. Cỏ sắc cạnh cọ quẹt làm ngứa da thịt và nó trả thiệt hại ấy bằng chút mát mẻ mà nó biết thu dấu trong lau lách. Nó xua đuổi nhiệt lượng đi bằng tất cả những sương đêm mà nó đã ra công tích tụ. Đám cỏ phồn thịnh sum suê này, một đêm trăng, Mạnh từng đứng co mình để làm thứ công việc khó chịu nhất: canh giữ sự an toàn cho Tân và Lan thổ lộ chuyện bí mật. Mạnh xao lãng ít nhiều trong nhiệm vụ được giao phó nhưng may mắn là chẳng có ai phát hiện. Cỏ tranh nó chỉ làm rách da tùy vô từng hạng người, tùy hoàn cảnh. Đôi nam nữ mình trần vật nhau lăn lộn chẳng nghe đứa nào than về nỗi xót xa bầm dập ấy. Da Lan nuột nà dưới ánh trăng. Đầu thằng Tân chởm đen như một con nhím linh động bò khắp người Lan. Những ngón tay Lan bấu vào hai tai, chủ động kéo đầu Tân lôi đi và đặt để những nơi nào Lan muốn. Hai chân Lan mở rộng rồi xoắn lại khóa thân đứa nằm trên đang đổ mồ hôi sôi nước mắt phun tinh dịch. Hắn cất cao đầu, rất mau, con nhím tái hiện vẻ cộc cằn: Địt mẹ, nãy giờ mày dòm lén tụi tao hả? Sau đám cỏ, Lan đang ngồi đái. Mạnh nghe tia nước vụt bắn xối xả, tưởng tượng một đám bọt đang sôi lên và hình dung khuôn mặt đỏ ké của lão Chu: Con đĩ ngựa, vác cái bụng bầu mà đi cho khuất mắt tao…

– Anh Mạnh… Anh Mạnh…

Mạnh ngoái đầu:

– Không sợ bị ông già bằm hay sao mà còn bỏ đi?

– Lan nói để thử nhờ anh Sáu mua đường giúp là ổng cho đi ngay.

Cả hai đi như chạy xuống triền cỏ đổ nghiêng ra quốc lộ. Lan reo lên ở những lần suýt trượt ngã, quơ tay bấu víu thân áo Mạnh.

– Vẫn chưa gặp anh Tân sao?

Mạnh không trả lời, tìm tay Lan đan ngón:

– Ông già có vẻ chịu thằng Sáu?

– Ổng nói thằng đó nghề nghiệp vững chắc, gia đình cách mạng, ổng ưa có một thằng rể như vậy.

– Lan tính sao?

– Lan thấy mình như con chim chưa mọc lông, tù túng quá. Lan ưa bay xa, ưa rời bỏ chỗ heo hút này. Anh Tân có gieo sự tin tưởng vào anh không?

– Dĩ nhiên. Ngoài Tân ra tôi đâu còn gì khác để hy vọng!

Những cánh hoa dại mọc lưa thưa dưới chân đồi. Những bánh cứt trâu khô cứng và những lon sắt rỉ sét méo mó nằm lăn lóc bên đường. Mạnh ngồi trên một trụ cột xi-măng sức mẻ cắm đầy dấu đạn. Cột sơn trắng đỏ, khắc nông ám hiệu 78 km. Chỉ ngần ấy cây số mà thành phố khuất lấp bên kia núi trông xa diệu vợi, tách bạch hẳn như một thế giới khác. Giờ này dóng cổ lên ngó, chỉ có nắng chỉ có mây và chút gió từ hướng biển thổi vào, mặn đắng. Chẳng có vệt màu nhấp nháy phản quang của khối sắt di chuyển, ngay cả tiếng động sật sừ vẳng lại từ lòng vòng chân đèo cũng chẳng nghe ra.

– Giả như bữa nay không gặp anh Tân thì sao anh?

– Thì đành phải ngậm đắng nuốt cay như hai bữa trước.

– Chắc là anh Tân gặp sự cố không may rồi.

– Thì ít ra nó nhờ ai nhắn gửi tới mình một lời để khỏi chờ đợi. Ngày nào cũng ra ngồi chờ có khi mà hoá đá.

– Hoá được à? Phải khắc phục chớ.

– Nó hứa hẹn gì với Lan không?

– Nói sẽ giải phóng Lan ra khỏi chốn đèo heo hút gió. Biểu Lan làm con buôn rày đây mai đó để khấm khá cuộc đời.

– Tôi bắt đầu nản rồi. Nó cũng nói với tôi hệt một luận điệu như vậy.

– Anh Mạnh, can đảm lên, phải nên thử thời vận một chuyến.

– Khi xưa những người nuôi mộng bình thiên hạ họ đi thỉnh quân sư ở trong núi cũng chỉ ba lần chứ mấy. Quá tam ba bận, Lan biết không?

– Khi xưa khác, giờ này khác. Anh đi mánh mung chớ đâu phải đi rước quân sư.

– Ừ mánh khác, quân sư khác.

Mạnh cúi đầu, giọng nhỏ tựa chẳng thốt nên lời. Lan cởi chiếc nón lá, gầm mặt sửa lại đoạn lụa làm quai cho thẳng thớm.

– Anh đừng làm Lan phải lo âu theo.

– Tôi có dọa dẫm chi tới Lan đâu nào.

– Anh quen anh Tân đã lâu chưa?

– Bạn học cũ. Sau bảy lăm hắn lặn đi đâu mất tiêu. Chú hắn có chiếc xe đò… cái ấy thì Lan biết rồi.

– Có thân nhau lắm không?

– Không thân. Lớp học đông vô kể, tính hắn lấc cấc. Hạp thì chẳng hạp nổi, thời đó…

– Tân lại nói với Lan kiểu khác. Hai người tình thâm như thủ túc, cùng yêu một người con gái, sau rốt anh Tân nhường người đó cho anh và anh mang ơn vì hành động cao thượng của anh Tân.

– Cũng gần giống với tiểu thuyết đó chớ. Cuốn truyện của Lan thì sao?

– Cái gì?

– Chuyện của Tân với Lan đó.

– Cả năm rồi. Chuyến xe đò của anh Tân cứ cách hai ba ngày lại tạt vô. Cơm sườn trà đá cà phê. Anh năng động, vui tính, ưa pha trò đùa giỡn và Lan… và…

Lan đội chiếc nón lại. Vành nón không còn lành lặn nhưng nó che khuất một gương mặt đang khóc thầm.

*

– Đù má mày. Việc gì mà tao phải tìm cách trốn tránh chớ?

Mạnh đưa mặt ra cho Tân xả óa. Hắn có quyền chửi nếu hắn còn giữ lời hứa. Một đứa bạn học cũ, một thằng lơ xe đò, hai thứ ấy chắc hẳn có sai biệt. Hắn đang biến tướng, mặt lem luốt bụi đường. Cau có phun sủa khạc nhổ e là cách để phủi bụi, để lấy lại thần sắc.

– Phải xâm mình thôi. Tao không cách chi kiếm cho mày tờ giấy phép đi đường.

Tân nhổ cục đờm xuống đất, quánh đặc một đốm vàng. Hắn có vẻ khát nước, sao không chạy vào quán ông Chu nốc một ly cối trà đá cho khoái người nhỉ? Da mặt hắn vằn vện như lính đang ngụy trang. Không, phải nói là một anh hùng lao động của cái cửa hàng chất đốt nào đó đang trong chiến dịch thi đua sản xuất vượt chỉ tiêu.

– Xâm kiểu nào đây?

– Mày nằm yên trên trần xe, phiá dưới này có động tĩnh gì hãy để tao tùy cơ ứng biến.

Mạnh nghe tiếng gà vịt la quang quát chộn rộn trên đầu chỗ đứng. Những giỏ cần xé mập ú lấn ra bên ngoài dễ giáng họa xuống cho mấy tên mộng du đi mất hồn bên hông xe. Tổ cha mày. Xâm mình kiểu gì kỳ lạ thế? Nói là cùi không sợ hủi thì nghe lọt lỗ tai hơn.

– Lạnh cẳng rồi hả? Quyết định đi, xe chạy liền bây giờ đó.

– Kể cũng lạnh cẳng thiệt. Mày có tấm bạt nào để tao đắp vào người không?

– Điên hả? Trời nóng thế này bộ muốn tự thiêu sao?

Tân dùng chân đá đá vào mấy cái vỏ xe đã mòn nhẵn gai. Hắn nói thầm thì điều gì tuồng đang đọc kinh. A di đà Phật. Mạnh lẩm nhẩm bốn chữ đó trong miệng. Tân thắp điếu thuốc, khoan khoái thở khói:

– Tùy mày. Như kiểu đánh ván bài xì-phé, đặt cược may rủi vào đỏ đen. Đừng hối hận, chớ nghĩ quàng. Suốt đời, cái tao vẫn sợ là bị nghi oan. Tức đến hộc máu mà chết.

Mạnh cười. Mai sau con Lan thình bụng cóc cũng không ai ngờ tới mày đâu. Mày đi một lèo “tới luôn bác tài”. Con Lan không thổ huyết thì thôi, mày có tư cách gì để hộc máu?

Ông chú của Tân gọi nó lại đằng mũi xe dặn dò nhỏ to. Tân trở lui và hai tay vặn vẹo tờ nhật báo. Gói trong đó là một bó hương. Mạnh nghe có tiếng eo éo của người đàn bà chỏ mỏ ra khung cửa xe:

– Thì đó, phải có tuồng có tích chớ. Chắc là chỉ có nước chán sống thôi, ai đời mà cắm đầu chạy u ra giữa đường để cho xe nó tông một cái độp. Nằm vật vã giật mình giật mẫy chi ít cái thì hồn lià khỏi xác. Ôi chao, nhắc lại mà da bắt nổi hột, nghe mấy anh lơ xe nói cô gái đó linh hơn một cái miễu… Thì bởi vậy, thắp một bó hương cho người ta là việc cần kíp của những người lấy đường dài làm bạn quanh năm bôn ba xuôi ngược.

Tân ngoắc tay biểu Mạnh bước theo phụ việc. Hắn đi xuống bờ mương khô hạn có những gò đất thấp cao như mộ hài nhi. Hắn đốt cháy tờ báo rồi dí cả bó hương vào đốm lửa bùng lớn. Khói hương xám xanh ẻo lả cuốn quanh thân hắn, mùi hương dằn vặt cà một không gian quạnh quẽ. Tân chia bó hương làm hai.

– Mày có tâm nguyện gì thì sẵn dịp cầu xin luôn.

Một con quạ bay tới đậu trên giây điện kêu ca vô cớ. Trong tất cả loài chim, có lẽ giọng của quạ khó nghe hơn cả, nó bắn ra thứ âm thanh rất khó chịu, chứa đầy bất an. Nó đen đúa và to lớn một cách dị thường, gần bằng một chú bồ câu hiền lành, thủng thẳng.

– Đi xa hơn một chút, cắm rãi rác một ít ở đằng kia.

– Cũng vậy thôi Tân à. Tao linh cảm có chuyện không hay.

– Mày chúa lộn xộn. Vậy thì hãy đợi chuyến sau, tao còn qua lại dài dài trên đường này.

– Khi tao cắm hương xuống đất, tao thấy mặt con Lan đầy cả máu, nó cười với tao và nói cám ơn.

– Đừng có tào lao đặt điều nhảm nhí.

– Mày hứa hẹn thề nguyền đủ điều sao không tìm cách vớt nó theo?

– Ôi dào, thằng này thật đa sự. Đa sự chỉ vì một đứa con gái. Nhiều kẻ có uy quyền chuyên môn hứa cuội thì đã chết con ma nào đâu? Đừng có cà chớn tao vất lại dọc đường cho biết thân.

– Con Lan nó tin tưởng vào mày dữ lắm. Một điều anh Tân hai điều anh Tân. Mai đây nó vác cái bụng bự chỉ đợi chiếc xe đò này chạy ngang là húc đầu vô thì…

– Địt mẹ mày, đồ ăn mắm ăn muối, đồ ăn cháo đá bát. Trù ẻo tới sinh kế người ta hả? Biết là của đứa nào chớ? Thằng Sáu hợp tác xã này. Thằng Mười công an này. Chưa kể đôi khi có bàn tay mày nhúng vô. Mày ngủ với nó rồi chứ gì?

Mạnh cúi đầu. Có đêm ông Chu bận đi họp chuyện cải tổ thương nghiệp làm ăn cá thể tập thể gì đó. Mạnh ghé quán tính mua chịu ít điếu thuốc lẻ. Lan đang tắm, nghe giọng Mạnh, ra mở cửa. Đầu tóc ướt mùi chanh và vùng thịt để trần nổi da gà tiết ra thứ nước mặn ngọt kích thích…

– Ngó cái mặt kià. Nói trúng tim đen rồi phải không? Thôi, chạy ra xe lẹ đi. Từ đây vô tuốt trong kia có cả vạn cái quán cơm, rồi mày sẽ thấy em nào em nấy ăn đứt con Lan, thơm như sầu riêng ngọt như măng cụt láng như vú sữa lởm chởm như chôm chôm và rít tay như múi mít.

Chiếc xe đề máy một hồi cứ không nổ. Khục khặc như ông già hết xí quách. Nắp ca-bô được mở lên, như miệng con cá mập chực nuốt thằng Tân đang bẻ cong người chúi đầu máy mó cái gì đó.

– Bà con cô bác chịu khó xuống xe mỗi người đẩy giúp cho một tay.

Hai ba gã đàn ông vặn vẹo chui người ra khỏi cửa hẹp bên hông xe nhảy xuống đất kêu lịch địch. Tất cả đều gồng mình dồn sức theo tiếng hò dô ta của thằng Tân luôn hô hoán.

– Anh Mạnh… Anh Mạnh…

– Mày nghe gì không Tân? Có ai vừa gọi tên tao.

– Nghe con qủy! Rán đẩy đi.

Mạnh ngó con đường, vắng tẻ, thênh thang. Phiá sau gò đất, những chân hương cắm tua tủa ở đó đã thôi cháy, tắt ngúm. Chiếc xe kềnh càng như có bàn tay vô hình nào chận lại làm mất trớn trì giật một cái. Tiếng máy hú lên, uất nghẹn. Khói đen phun từng cụm quánh đặc. Mọi người hớn hở trèo vào lại trong xe, chộn rộn.

– Tới luôn.

Bên triền đồi có bóng người lao xuống, cuống quýt như một hành khách chột dạ bị bỏ quên thôi ỉa đái. Muộn trễ rồi. Nếu biết môn khinh công chưa chắc kẻ chậm lụt kia đã chạy đuổi kịp. Mạnh quay đầu ngó thấy con dao chặt nước đá múa may loạn xạ.

– Ông Chu… Mạnh bật ra tiếng kêu.

Ông mặc bộ bà ba màu ngà nhăn nhúm, xộc xệch. Chân đất lượng sức chẳng so bì với xe cộ nên dồn sức để hét lên một tiếng lớn, tức tối. Mặt đỏ tiá tai vung tay lấy đà để ném cái vật đang cầm đó ra, cây dao chặt nước đá bay lưng chừng rồi rơi xuống đường, xẹt lửa. Bộ đồ ông mặc gieo cho người nhìn một cảm nhận: Ông là chiếc áo tang vừa đoạn lìa, bỏ cuộc, sớm rời khỏi xe; xe mang quan tài ngon trớn chạy về miền an nghỉ cuối cùng.

Hồ Đình Nghiêm